cách trồng cây cảnh trong nhà
do vậy, người chơi cây kiểng luôn có những khát vọng trường sinh, xem cây cảnh như một bức tranh kỳ mỹ, một viện điều dưỡng FREE có khả năng điều chỉnh cuộc sống con người. có nhẽ nên chi mà nhà văn Lâm Ngữ Đường (TQ) mới viết: “Nhà cửa không cây cối chung quanh thì chơ vơ cũng như người không bận quần áo…” (***)
Thơ ca Trung Quốc và Việt Nam thường ca tụng “tùng hùng vĩ, mai thanh kỳ, trúc tao nhã, liễu yểu điệu như thiếu nữ”, lại còn coi Tùng – Trúc – Mai là tam kiệt hoặc tam hữu (*). ngược lại cũng có một số cây bị trần giới xa lánh vì nó không đem lại niềm vui, hạnh phúc cho người “ma cây gạo, cú cáo cây đề”.
Cây cảnh có trăm ngàn cái đẹp, đẹp về loại hình lẫn ND, đặc thù là ý nghĩa xã hội, nhưng cái đẹp thường là cái không thể giải nghĩa được. Do đó nhà văn Sơn Nam đã viết: “Non bộ và cây kiểng bắt nguồn từ một triết lý, nói nôm na là một đạo nghệ, đạo nghĩa”.
mua cây cảnh online Mỗi người đều nhìn vẻ đẹp bằng cái tâm, bằng sự thử nghiệm, cũng như nhà văn Sơn Nam cho rằng cây kiểng đóng vai trò viên ngọc, cái đỉnh đồng. Nó gần gụi với con người và thơ mộng như một bài thơ siêu thăng, đôn hậu. Có người ham đến nỗi muốn thổi hồn vào từng gốc cây và trân trọng như gìn vàng giữ ngọc. Nhà thơ Cao Bá Quát cả đời chỉ bái phục có hoa mai “nhứt sinh đê thủ bái mai hoa”. Nguyễn Trung Ngạn coi mai hơn hẳn các loài hoa khác “Dã mai cốt cách nguyên phi tục”. Phan Kế Bính đã từng viết: “Nhàn cư vô sự”, lúc an nhàn tiên nhân ta giải trí bằng cách đắp đá trồng cây để ký thác hoài bão, di dưỡng tính nết và giữ cho thần chí được khoan khoái.
vì thế, người chơi kiểng rất thích băng rừng lội suối để săn tìm những dáng cây độc đáo, thân hình vặn, có gốc rễ lắt léo, biểu trưng cho sự sống trơ trụi một mình giữa đỉnh hú mây ngàn mà vẫn hiên ngang vượt qua phong ba bão táp.
tổ tiên ta nghiệm thấy rằng “Sơn trung tự hữu thiên niên thọ. Thế thượng nan phùng bách tuế nhân” (Trên núi ngàn năm cây vẫn có. Trên đời khó gặp người trăm tuổi).
hiện tại, người chơi kiểng không còn những nét buộc ràng và gò bó như xưa, nhứt là từ khi kiểng Bonsai PT mạnh. Khác hơn kiểng thế HN và kiểng cổ Nam Bộ,
Chơi cây cảnh, người xưa chú trọng đến 4 nhân tố: nhất hình, nhì thế, tam chi, tứ diệp. Chính bởi thế, ta thấy cây cảnh uốn lượn thành 3 tầng, 4 đoạn thân, 5 chùm nhánh là để biểu trưng cho tam cương (triều thần, phu tử, phu phụ), ngũ thường (nhân, lễ, nghĩa, trí, tín), tam tòng (tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử) và tứ đức (công, dung, ngôn, hạnh).Các nghệ nhân còn sáng tạo nghệ thuật chơi cây cảnh với đặc tính tư cách hoá cây thành những con vật gần gụi trong tự nhiên như: nai, ngựa… đến những loài vật có hình tượng như: cá hoá rồng, bộ rễ với nét rồng, thường gặp nhất là thế rồng lên (thăng long), rồng xuống (hạ long, long giáng) hay thế rồng bay hoặc cuồn cuộn cả một đàn rồng mẹ, rồng con (quần long).Chơi cây cảnh lên đến hoàn thiện khi người xưa lấy 10 cây hoa cảnh dáng thế (thập toàn) tạo thành 3 bộ chính làm mấu chốt cho nghệ thuật cây cảnh. Đó là tứ linh, tứ quý và tam đa.
Tứ linh gồm 4 loại cây: đa, sung, sanh, si ứng với tứ hình trong động vật: long, lân, quy, phượng. Đây là những cây gỗ lưu niên cùng họ hàng cật ruột với nhau, chịu được nắng mưa mà vẫn 4 mùa xanh tươi, nhân giống dễ dàng (giâm, chiết, ghép).Bộ tứ quý gồm: tùng, trúc, cúc, mai ứng với tứ bình, hợp với tứ thòi (xuân tùng, hạ trúc, thu cúc, đông mai) miêu tả ước muốn hạnh phúc vĩnh cửu của con người.Bộ tam đa gồm 3 loại cây: sung, lộc vừng, vạn thọ, ứng với Phúc – Lộc – Thọ.
Thú chơi cây xanh cảnh ở nước ta có từ thòi xa xưa, cốt tử là từng lớp thượng lưu, chơi để dưỡng tâm, dưỡng thần, hạn chế dục vọng. Cũng không ít khách hàng cây cảnh để tô vẽ thêm cuộc sống sang giàu, quyền thế của mình. Thời phong kiến, nghệ thuật chơi cây cảnh từ dân gian đến chốn cung đình ít nhiều chịu thúc đẩy trường phái cổ điển Trung Quốc. Theo môn phái này, cây cảnh bất luận loại gì cũng phải mang dáng vẻ của những con vật quý hiếm như: long, lân, quy, phượng, hạc, lộc.Bộ tứ linh long, lân, quy, phượng biểu trưng cho quyền lực, thành đạt, vạn thọ, phú quý. Hạc, lộc biểu hiện sự no ấm, thanh tao, hạnh phúc. Mỗi phong độ của mỗi con vật cũng hàm chứa những hoài bão riêng. Thế “Thần long bái vĩ”, thế “Mãnh hổ giáng lâm” trình diễn.# sự mong ước có sức mạnh, thâu tóm quyền lực, làm nên sự nghiệp lớn lao. Thê “Phượng hoàng đăng sơn”, thế “Bạch hạc đơn vũ” nói lên niềm khát khao tự do, nhàn nhã, hạnh phúc. Ngoài các thế, dáng cây cảnh nói trên, còn có nhiều thế, dáng khác do nghệ nhân tự tạo, ký thác hoài bão của mình.Ngày nay, người chơi cây cảnh chạy theo môn phái cây cảnh Hà Lan, Nhật Bản. bởi vậy, môn phái cây cảnh cổ điển không còn chiếm địa vị độc tôn. Theo các trường phái cứ để cây cảnh PT thoả thích, thiên nhiên. Tuy vậy, muốn cho cây có bộ cội rễ quyến rũ, chi nhánh cân đối, có tư thế đạt đến nghệ thuật hoàn hảo thì cũng phải cần đến bàn tay điêu luyện của nghệ nhân giàu óc tưởng tượng và lòng bền chí, nhẫn nại. Một cây xanh cảnh đẹp rất chú trọng đến bộ gốc, rễ. Từ bộ gốc rễ hài hòa, cân đối có sẵn, người chơi cây cảnh sẽ gửi gắm tâm tình, tình cảm của mình qua cách tự tạo ra các thế cây.
hiện tại, thú chơi hoa và cây kiểng đã trở nên một nhu cầu, nhu cầu hưởng thụ và thư giãn, nhu cầu thưởng thức và sáng tạo nhằm vươn tới chân – thiện – mỹ. dù rằng cây cảnh hiện thời bị chi phối bởi nhiều khuynh hướng thẩm mỹ và nhiều trường phái khác nhau nhưng quơ đều cùng hướng về cái đẹp, cái đẹp trong mối quan hệ giữa con người với con người và giữa con người với tự nhiên
Những người yêu thích tự nhiên luôn luôn xử sự với cây kiểng như một bạn hiền và còn coi đó là một nguồn cảm hứng bất tận, giúp họ vươn tới cái đẹp để hoàn thiện cuộc sống.
Bonsai có cội nguồn từ Trung Quốc và tăng trưởng mạnh ở Nhật, một hình thức nghệ thuật mô phỏng thiên nhiên và được coi là những tác phẩm nghệ thuật sống, đòi hỏi người chơi không chỉ có một tâm hồn nghệ sĩ, một bàn tay khéo mà còn phải hiểu biết về đặc điểm sinh thái của từng loài cây và kỹ thuật nuôi trồng. Mỗi cây Bonsai là một tác phẩm độc đáo, chẳng thể có hai cây hoàn toàn giống nhau và cũng không có cây nào đạt tới mức hoàn thiện. Kiểng Bonsai rất thanh thản và tự nhiên nhưng hàm chứa một khái niệm nín nhịn, từ tốn, biểu tượng cho ý thức chịu đựng, điềm tĩnh, nghiêm trang và đức hạnh.
Nhiều thế cây khá phổ thông bây chừ như: thế “Trực cảm” biểu trưng đức tính ngay thẳng, thanh liêm, luôn; thế “Huyền nhai” biểu lộ tâm hồn khoáng đãng, lãng mạn, no ấm; thế “Xiêu phong”, thế “Hoành phi” chỉ tinh thần vươn lên, quyết không khuất phục trước bạo lực. Nói chung, cũng như cây cảnh theo trường phái cổ điển, mỗi thế cây cảnh đều diễn tả một tính cách độc đáo riêng. Tùy tính của người chơi mà chọn dáng cây sao cho thích hợp.Giới chơi cây cảnh, ngoài khoa học lão hóa, thu gọn dáng cây, họ còn lắp ghép cây cảnh vào đá núi, san hô, gốc cây khô… để tạo ra một khoảng tự nhiên thơ mộng đầy ấn tượng như: cảnh cây đa bến cũ, cảnh hang động sầm uất, cảnh ghềnh đá cheo leo, cảnh miền quê êm ả… đương nhiên để việc lắp ghép đạt đến nghệ thuật lý tưởng đòi hỏi nghệ nhân phải có trình độ thẩm mỹ cao, óc hình dung phong phú.Qua thú chơi cây cảnh, ở chừng mực nào đó, ta có thể nói, con người đã sáng tạo ra quang cảnh thiên nhiên sinh động và quyến rũ. Thật là thú nhận, sau những giờ khắc lao động cực nhọc, ngồi bên ly trà xanh bốc khói, ngắm nhìn cảnh sắc tự nhiên thơ mộng được thu hẹp trong chậu cây cảnh mi ni đặt trên bàn nước, sẽ thấy tâm hồn thanh thoát, phiêu bồng.
Để có những chậu cây cảnh trước hết phải lấy cây từ nơi hoang dã như sung, si, thông, trắc cũng có thể cấy ghép ở vườn, trồng vào chậu như khế, me, tùng, mai…
Những nghệ nhân đầy máu nóng với nghệ thuật cây cảnh ưng từ 10 – 20 năm để hoàn chỉnh một cây thế với những nguyên tắc tạo hình tỉ mỉ và nghiêm nhặt. Gây dựng một chậu cây cảnh lâu năm không phải dễ dàng ai cũng làm được, huống hồ là cả một vườn cảnh. Mỗi người có cách cảm nhận khác nhau và Vì thế bồn cảnh cũng có những mẫu mã khác nhau. Người lớn tuổi, tính nết mô phạm, thích mẫu mã chịu thúc đẩy của nho giáo, trình bày những thế cây: Phúc – Lộc – Thọ, ngũ phúc, phu tử, mẫu tử, huynh đệ, bằng hữu… Người trẻ tuổi thích phóng khoáng, lãng mạn thì tạo thế cây hoành, thế cây nằm ngang hoặc trễ đổ xuông như dòng thác.
Mỗi thế kiểng đều phải cắt tỉa, uốn sửa đúng tàn, đúng điệu, không thừa không thiếu. Ngay cả ngọn cây cũng có nhiều cách diễn tả khác nhau tùy theo tâm ý của mỗi người. Nếu uốn cho ngọn cao lên gọi là “tàn vỏ”, mô tả sự vươn lên và ngụ ý kiêu ngạo tự cao. Uốn thấp gọi là “tàn văn”, biểu hiện sự khiêm tốn. Uốn vừa là “trung dung”. Các tàn nhánh cũng dựa theo các nguyên lý âm dương “âm cực dương sinh, dương cực âm sinh” cốt tạo nên sự cân đối hài hòa. vì thế, có nhiều nghệ nhân rất nghiêm khắc với cách tỉa cành, cắt ngọn, dựa trên ba yếu tố Thiên – Địa – Nhân.
Về kiểu dáng (style), người chơi kiểng cổ thường sắp xếp theo cá tính tam cương ngũ thường, xuy phong mẫu tử hoặc tam tòng tứ đức nhằm tạo nên những khuôn mẫu luân lý và đạo đức cổ nhân. Mỗi cây kiểng, mỗi dáng thế ngoài vẻ đẹp hình thức còn mang một ND sâu kín mà người chơi muốn gởi gắm vào đó “Tâm ư trung hình ư ngoại”.
Đối với cây kiểng phương Nam, đòi hỏi người chơi phải có trình độ cao về tay nghề vị mỗi lối chơi, mỗi thế kiểng đều mang một tác dụng triết lý. loại hình nghệ thuật nầy được uốn sửa theo tích tụ, vật linh hoặc những hình tượng về đạo nghĩa như thế phụ tử, mẫu tử, phu phụ, huynh đệ, tỉ muội, xuy phong, long thăng, long giáng, hạc lập, nhứt trụ kình thiên…
Thời phong kiến, các bậc vua chúa còn phân chia cây kiểng ra làm nhiều thứ bậc: vua chơi cây trắc bá, quan đại thần chơi cây loan, nho sĩ chơi cây si và bậc ấm no chơi cây liễu. Người chơi cây kiểng ít nhiều đều chịu thúc đẩy của triết lý phương Đông. Lão Tử cho biết “Đại khối trầm tĩnh vô ngôn”, một cây kiểng vạn thọ năm cũng giống như một ông già minh triết đang trầm ngâm trước trời ơi bát ngát.
Tomlinson, bậc thầy về Bonsai thế giới khẳng định Nhật đã suy tôn vẻ đẹp của thiên nhiên bằng cách đưa cây vào chậu và nâng nó lên thành triết lý sống, một hình thức nghệ thuật hoàn hảo mang đậm dấu ấn thiên nhiên và tâm hồn người nghệ sĩ.
cắt tỉa cây cảnh Cây cũng có thứ thanh cao, có thứ tầm thường, có thứ nhã, có thứ tục (**) nên hầu hết những người sành điệu đều chọn những cây có ý nghĩa thanh cao và có giá trị nghệ thuật để đưa vào chậu, Chẳng hạn như sung, ngâu, nguyệt quới, mai vàng, khế, lựu… hoặc những cây mang tính trầm tư, u tĩnh, tiêu biểu cho sự ẩn dật như sanh, si, gừa, bồ đề…
Lão Tử và Trang Tử khuyên con người hãy quay về với tự nhiên, phải sống tương sinh tương hòa với trời đất ơi cỏ cây. Người chơi cây kiểng cảm thấy tự nhiên như gần gũi bên mình, trời đất ơi mông mênh như gom về một mối. Người Trung Quốc cũng gọi cây cảnh thu nhỏ là Penjing, là bức tranh ba chiều và là một thứ thơ ca lặng im. tổ tiên ta chơi cây kiểng không những quan hoài tới “nhứt hình, nhì thế, tam chi, tứ diệp” có nghĩa là nặng về dáng cây, thế kiểng, tàn nhánh, lá mà còn yêu tiếng chim hót trên cây, tiếng dế trong hốc đá và cả ánh trăng thanh trong những đêm hè.
Trong cuộc sống hấp tấp bữa nay, những lúc gần gũi với cây cảnh tâm hồn chúng ta sẽ trở thành thanh thoả, nhẹ nhõm và tạo ra được những cảm xúc dương tính, cuộc đời sẽ tràn đầy vui sướng. Càng quan tâm đến chúng, chúng sẽ càng chia buồn sẻ ngọt với chúng tôi. Khách Tây ba lô đến Việt Nam mỗi lần nhìn các cụ già mê say ngắm nghía từng chậu kiểng hoặc trầm tư trước những cục đá vô tri vô giác đều không khỏi kinh ngạc về thái độ và phong cách thung dung tự tại của con người Việt Nam.
Người Huế ngoài những cây kiểng uốn sửa theo quy cách cung đình, họ còn thích chơi những cây có trái sum sê biểu trưng cho sự sung mãn, phát tài, đặc biệt là những cây có hoa thơm man mác, dịu dàng.
Đất Thăng Long đã từng nổi danh với những vườn ngự uyển thời Lý, Lê nay vẫn còn ghi trong sử sách. đặc trưng cây thế ở vùng đất nghìn năm văn vật thường tạo dáng theo một chủ đề nặng về luân lý, đạo đức như thế tam đa, ngũ phúc, phụ tử, huynh đệ, song thụ và thường dùng 4 dáng chính như: trực, hoành (nằm ngang), huyền (thác đổ), xiêu (nghiêng). Nhưng phần đông các cụ lại thích dáng trực để thể hiện cho sự ngay thẳng thẳng thắn, các dáng khác tuy đẹp và lãng mạn nhưng lại mềm mại, gãy đổ.
Chơi cây xanh cảnh là một nếp văn hoá truyền thống của dân tộc ta. ban sơ thú chơi này chỉ có những gia đình quyền quý. hiện tại, thú chơi cây cảnh đã phổ biến đến nhiều xã hội, đặc biệt lớp người lớn tuổi. Người xưa có câu: yêu cảnh, yêu hoa thế ra yêu đòi. Nhìn một chậu cây cảnh, ta sẽ thấy tập kết trọn hay một phần vũ trụ. Trong cái nhìn nói chung, ta sẽ thấy được cái hùng vĩ của một cây đại thụ trong thiên nhiên. ngoại giả còn cảm nhận được mối giao hoà giữa tự nhiên và con người, miêu tả triết lý con người có thể hoàn thiện tự nhiên chứ không thể sáng tạo tự nhiên
Vào những ngày giáp Tết cổ truyền dân tộc, cây cảnh đủ loại, đủ cỡ, mang nhiều dáng vẻ độc đáo xuất hiện tản mạn trong khu chợ hoa muôn màu, muôn sắc, ngát hương thơm, cuộn số đông dân chơi cây cảnh sành điệu từ các nơi đến thưởng lãm.Nghệ thuật chơi cây cảnh ở nước ta Nói chung tuy có thúc đẩy các trường phái Nhật Bản, Hà Lan. Trung Quốc… nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc. Chơi cây cảnh dù là môn phái hiện đại hay cổ điển vẫn là thú chơi sung túc, tao nhã, vừa có tính nghệ thuật vừa mang công dụng triết lý sâu sắc. Qua thú chơi cây cảnh, con người đã gửi gắm vào đó tình quê hương xứ sở, đồng thời diễn tả ý chí vươn tới chân – thiện – mỹ…
cây tùng cảnh đẹp chả hạn như mai, trúc, tùng đẹp vì nó biểu tượng cho những đức tính cao quý “ngự sử mai, quân tử trúc, lang quân tùng”. Mai, đào khả ái, thanh cao lại còn là hoa Tết, là sứ giả của mùa Xuân. Cây liễu biểu tượng cho vẻ đẹp của đàn bà “mình liễu, liễu yếu đào tơ”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét